Dynamics (dynamika spiralna) jest efektem wielu lat badań Clare W. Graves, które zaowocowały cyklicznym modelem podwójnej spirali dla rozwoju bio-psycho-społecznych systemów u dorosłych, a w skrócie teorią poziomów egzystencji. Koncepcja ta oparta jest na teorii systemów i psychologii rozwoju, koncentruje się na dojrzałej osobowości w działaniu, jej przemianach z cechami pozytywnymi i negatywnymi. Bio-psycho-społeczny oznacza wielowymiarowe podejście do ludzkiej natury, integruje role czynników biologicznych/genetycznych, psychologicznych (dotyczących różnorodności naszych osobowości i doświadczeń życiowych, temperamentów, relacji z innymi) oraz sił społeczno-kulturowych w tworzeniu poziomów egzystencji doświadczanych przez jednostki czy grupy (Graves 1974, s.72-87).
Zgodnie z tym modelem rozwój ten przebiega etapami z uwzględnieniem zasady „przekraczania i włączania”. Spiral Dynamics opisuje, jak powstające fale świadomości przepływają przez jednostki i grupy, prowadząc do większej ekspresji w myśleniu, konceptualizacji i zdolnościach do wcielania większej liczby sposobów poznania i działania.
Dynamika spiralna pozwala na zrozumienie wewnętrznych mechanizmów powstawania przekonań i podejmowania decyzji poprzez identyfikację wartości i ukrytych motywacji jednostki. Struktury spirali tłumaczą dlaczego ludzie różnie reagują na te same sytuacje wyjściowe, pokazują „jak” ludzie myślą, a nie „co” myślą.
Spiral Dynamics omawia sposoby zachowania, które są zgodne z określonymi poziomami egzystencji, które jednostka funkcjonująca na nich uważa za odpowiednie. Każdy kolejny etap rozwoju stwarza nowe możliwości, jednak poprzedni etap nie znika, tylko zostaje zintegrowany, wbudowany w nowy poziom funkcjonowania. Zwiększa się poziom wolności związany z wyborem określonego zachowania.
Mamy 8 poziomów egzystencji i 14 stanów przejściowych. Diagram składa się podwójnej spirali dlatego, że systemy zidentyfikowane w jej ramach powstają na skutek interakcji dwóch elementów: warunków życiowych, które dana osoba lub grupa osób napotyka i dostępnej pojemności mózgu/umysłu dla radzenia sobie z takimi warunkami.
C.W. Graves używał liter alfabetu od A, na określenie warunków życiowych zawierających określone problemy egzystencjalne i obraz postrzeganej rzeczywistości i liter od N na zobrazowanie pojemności mózgu/umysłu (neurobiologiczne zasoby i mentalność wymagane aby rozpoznać i radzić sobie z tą rzeczywistością). Razem warunki życiowe plus pojemność mózgu tworzą poziom psychologicznej egzystencji w terminologii C.W. Graves (Grzesik, Kwiecińska, 2016).
Dzieło Gravesa, niedokończone z powodu przedwczesnej śmierci (w roku 1986), kontynuowali jego uczniowie: Don Edward Beck i Christopher Cowan. To oni ukuli termin „Spiral Dynamics”. Wspólnie opublikowali pierwszy kompletny podręcznik – „Spiral Dynamics: Mastering values, leadership and change (1996). Im to również zawdzięczamy system oznaczeń kolorami – od beżu po turkus.
Beck i Cowan nie mówią już o poziomach egzystencji tylko o memach wartości (vMeme) (oznaczonych kolorami w diagramie por. Rys. 2.), czyli o systemach przekonań i wartości będących materiałem budulcowym kultury. Ciepłe kolory (np. pomarańczowy) użyto do oznaczenia asertywnych, ukierunkowanych na świat zewnętrzny memów, zimne kolory (np. zielony) oznaczają memy zorientowane na świat wewnętrzny.
